Katholieke basisschool Berghausen
Tussen leerplicht en lerarentekort
De meeste mensen komen hier waarschijnlijk vanwege de oudste bewaard gebleven Romaanse dorpskerk in de hele wereld. Sauerland Het kleine zandstenen huis ernaast heeft ook een spannende geschiedenis. Na de oorlog was hier de herbouwde katholieke basisschool gevestigd. Meisjes en jongens kregen samen les, wat typisch was voor dorpsscholen. De klassen waren verdeeld volgens graad: van de 5e tot de 8e klas gingen ze naar het klaslokaal voor de oudere kinderen. Daarna waren de lessen voor velen voorbij vanwege het einde van de leerplicht. Vandaag de dag krijgen basisschoolkinderen van groep 1 tot en met 4 hier les. De school werd in het begin van de jaren 1970 uitgebreid en heeft nu zelfs een gymzaal.
Sinds Johann Avern in 1616 beloofd had om een trouwe schoolmeester te zijn, was het onderwijs in Berghausen nogal traag. Soms gaf de koster les, soms de dominee. In 1638 eisten de inwoners van Berghausen duidelijkheid - maar wilden geen school bouwen. De dominee moest "eeuwig zwijgen" en in zijn huis lesgeven. De 30-jarige oorlog woedde. Ondertussen gaf een koster les, die uiteindelijk de eigendommen van de kerk verduisterde. Als gevolg hiervan begon de parochie in 1682 met de bouw van een school, maar annuleerde deze weer. Pas in 1707 gaf vicaris Christan Sasse vrijwillig les in zijn pastorie. Zonder extra betaling was de pastoorsschool echter onregelmatig. Pas in 1814 werd er een leraar aangesteld - hoewel onderwijs al sinds 1799 verplicht was. Pas in 1825 ging het beter en bouwde de parochie een school met een lerarenflat en een tuin. Na het bombardement in 1945 werd het nieuwe schoolgebouw zonder aarzelen naast de voormalige krater neergezet.
Het huidige oude gebouw werd in 1948 opgetrokken direct achter de bomkraters van de vorige school. De muren zijn gemaakt van lokale kalkzandsteen, in de volksmond bekend als "Arper marmer". Net als vroeger grensde de school direct aan de woning van de leraar. De hoofdingang bevindt zich uit het midden in de lange voorkant van het gebouw, aangezien de klaslokalen links en rechts van verschillende grootte zijn. Het lokaal van 61,20 m2 links was bedoeld voor de "lagere klas" en heeft 6 ramen aan de ingangszijde, terwijl het lokaal van 69 m2 rechts voor de "hogere klas" 7 ramen heeft. Beide lokalen waren bedoeld voor 72 leerlingen. Na de ingangsgang kom je in een vestibule, van waaruit links en rechts de ingangen naar de toiletruimten, de opslagruimte en de kelder zijn, evenals links en rechts de twee klaslokalen. Tegenwoordig is de gerenoveerde oudbouw geïntegreerd in de nieuwbouw uit 1972, die in 2017 opnieuw werd uitgebreid.
Voor sommigen is school een tweede thuis - voor anderen is het een karwei. Enthousiasme op de katholieke basisschool Berghausen was veranderlijk. De dominees en kosters die les gaven, zagen hun roeping vaak elders: in de 18e eeuw was koster Satorius bijvoorbeeld liever hout- en altaarsnijder.
Pas met het Pruisische onderwijs kwam Anton Elsleben in 1819 als leraar in loondienst naar Pruisen. Berghausen. Zijn broer August werd later de tweede leraar en zette zich ook in voor de ontwikkeling van landbouw en voeding. In 1823 gingen 54 jongens en 32 meisjes naar de school. In die tijd werd ontdekt dat tweederde van de meisjes niet naar school werd gestuurd, ondanks dat het verplicht was.
Een foto uit 1934 toont 33 kinderen met hun leraar Fritz Berghof. Berghof gaf na de Tweede Wereldoorlog nog steeds les. Johannes Greve, een leerling uit die tijd, herinnert zich martiale rituelen en lijfstraffen. Gelukkig is dat nu verleden tijd.
LERE, LAISTE, SPAAR WUAT, DAN KUN JE; KRISTE; HIÄSTE WUAT
Vertellen
Praten uit de naaidoos...
Johannes Grewe begon in 1952 met school. Hij volgde lessen van maandag tot en met zaterdag, voorafgegaan door een dienst om 7.15 uur in de kerk. De schooldag zelf begon met een gebed en de vraag: "Wie is er niet naar de kerk geweest?". De pastoor gaf ook godsdienstonderricht.
Er werd ook geslagen en gestraft. Schrijven was beter dan slaan. De spreuk: "Omdat mijn mondje niet stil was, moet ik deze pil slikken, schrijf volgens de wil van de juf", werd wel 100 keer door de kinderen geschreven, sommige in voorraad. De betere kinderen gebruikten ze om te ruilen.
Grewe herinnert zich een rekenoefening: "De pot heeft omtrek x, het deksel heeft omtrek y. Hoe ver steekt het deksel uit? Hoe ver steekt het deksel uit?" Als het resultaat van zijn vriend klopt en dat van hem niet, gaat Johannes naar de leraar. Hij heeft toch gelijk - en er komt nog iets aan het licht: de leraar kan niet rekenen. Zijn hulpeloze commentaar: "Jullie hebben allebei gelijk".